Όταν η Σούζαν Πόλακ έφτασε στο στρατόπεδο θανάτου του Μπέργκεν-Μπέλσεν το 1945, είχε ήδη δει αμέτρητους φόνους και είχε υποβληθεί σε γυμνές εξετάσεις από τον «άγγελο του θανάτου» τον Δρ Γιόζεφ Μένγκελε στο Άουσβιτς.

Τίποτα όμως δεν μπορούσε να προετοιμάσει τη 14χρονη Ουγγρο-Εβραία, ένα «ζωντανό πτώμα» τότε όπως αποκαλεί τον εαυτό της, για τη φρίκη του να ζει ανάμεσα σε σωρούς σάπιων σωμάτων, χωρίς να έχει ιδέα αν ή πότε θα ενταχθεί και η ίδια σε αυτούς.

Μοιραζόμενη την ιστορία της για τον εορτασμό της Ημέρας Μνήμης του Ολοκαυτώματος, η 91χρονη σήμερα γυναίκα, που ζει στο Λονδίνο, λέει στο Fabulous: «Το Μπέργκεν-Μπέλσεν ήταν ένας τόπος θανάτου και απερίγραπτου πόνου. Υπήρχαν σάπια σώματα παντού. Παντού υπήρχε πείνα και μολυσματικές ασθένειες, ακόμη και οι άνθρωποι που ζούσαν δεν ήταν πια άνθρωποι».

«Δεν μπορούσα να περπατήσω μετά την πορεία του θανάτου μου, έπρεπε να σέρνομαι παντού και αναγνώρισα την πρώην γειτόνισσα μου, μια Εβραία, στον διπλανό στρατώνα πάνω από τον δικό μου. Ήταν η πρώτη φορά που μίλησα σε κάποιον στη γλώσσα μου μετά από μήνες. Με ρώτησε “θα επιβιώσουμε;” και είπα “απλά κρατήσου λίγο”».

«Αλλά όταν σύρθηκα πίσω για να τη δω την επόμενη μέρα, είχε πεθάνει. Το Μπέργκεν-Μπέλσεν είχε ψείρες που μόλυναν τους πάντες με τύφο».

«Η μυρωδιά του στρατοπέδου ήταν διαβολική, δεν μπορώ πραγματικά να το περιγράψω, μια οσμή πτωμάτων που σάπιζαν. Ήταν βρώμικο, ήταν ένα μέρος ακατάλληλο για να ζήσουν άνθρωποι. Ένας τόπος τρόμου, φόβου, απερίγραπτης ταλαιπωρίας και χωρίς βοήθεια. Κανείς δεν νοιαζόταν για εμάς. Ήμασταν σαν τροφή για τα ζώα. Μας έριχναν στους θαλάμους αερίων για να καούμε».

Η Σούζαν πιστεύει ότι έζησε στο Μπέργκεν-Μπέλσεν για δύο έως τρεις εβδομάδες, αν και δεν είχε τρόπο να καταλάβει πότε ήταν μέρα ή νύχτα μέχρι τότε, είχε χαθεί η αίσθηση του χρόνου.

«Δεν υπήρχε φαγητό. Δεν είναι ότι ήθελα να πεθάνω, αλλά ο εγκέφαλος σου δεν λειτουργεί πια», πρόσθεσε.

Ευτυχώς για τη Σούζαν, το στρατόπεδο απελευθερώθηκε τον Απρίλιο του 1945, όταν η ίδια απείχε μόνο λίγες μέρες από το θάνατο.

«Σύρθηκα έξω από τον στρατώνα μου, μακριά από τη μυρωδιά, τη βρωμιά και το κλάμα, καθώς δεν άντεχα άλλο. Ένιωσα ένα χέρι να με σηκώνει, αλλά το έκανε απαλά, και δεν με πυροβόλησαν, όχι ότι θα με ένοιαζε. Με έβαλαν σε ένα μικρό ασθενοφόρο και έτσι με απελευθέρωσαν οι Βρετανοί. Το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να με πλύνουν, γιατί ήμουν βρόμικη. Κάλεσαν τις ντόπιες Γερμανίδες, τις έβαλαν να μας πλύνουν και να μας δώσουν καθαρά ρούχα».

«Είχα τη ζωή μου πίσω, αλλά πουθενά να πάω. Δεν είχα αυταπάτες για την επιβίωση της οικογένειάς μου και ήξερα ότι δεν ήθελα να επιστρέψω στην Ουγγαρία».

Ο πρίγκιπας Κάρολος με τη Σούζαν Πόλακ / Φωτογραφία: Justin Tallis/Pool Photo via AP

Τα πρώτα χρόνια της Σούζαν

Η Σούζαν γεννήθηκε ως Zsuzsanna Blau τον Σεπτέμβριο του 1930 στο Felsögöd, όπου ζούσε με τους γονείς και τον αδελφό της, Laci, ο οποίος ήταν δύο χρόνια μεγαλύτερος από αυτήν.

Είχε μια φαινομενικά ειδυλλιακή ζωή. Ζούσε σε ένα μικρό χωριό ο πατέρας της πουλούσε ξύλα και κάρβουνο, η οικογένειά της εξέτρεφε άλογα, χήνες και πάπιες και καλλιεργούσε τα δικά της λαχανικά.

Αλλά ο αντισημιτισμός ήταν πάντα μία επικίνδυνη αίσθηση στη ζωή τους, παρά το γεγονός ότι φοιτούσαν σε μικτά σχολεία.

«Υπήρξε μια σταδιακή συσσώρευση αντισημιτισμού κατά τη δεκαετία του 1930, πολύ πριν μεταφερθούμε. Δεν υπήρχαν άλλες εθνοτικές ομάδες στην Ουγγαρία, μόνο εμείς και οι Τσιγγάνοι», δήλωσε.

Η Σούζαν Πόλακ την Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος 2020 στο Λονδίνο, για την 75η επέτειο από την απελευθέρωση του Άουσβιτς / Φωτογραφία: Getty Images

«Μια μέρα το 1938, ο θείος μου καβαλούσε το άλογό του και το κάρο του, όταν ένας άλλος άντρας, ο γείτονάς του, πήδηξε από το πίσω μέρος του κάρου με ένα τσεκούρι και του έκοψε το κεφάλι. Ο δράστης καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση αλλά δεν τα εξέτισε όλα. Αποφυλακίστηκε και συνέχισε να ζει δίπλα στη χήρα γυναίκα του θείου μου».

Ο αδερφός της Σούζαν, Laci, δεχόταν χτυπήματα τακτικά από άλλα αγόρια σε ποδοσφαιρικούς αγώνες, αλλά οι καταγγελίες της οικογένειας στο συμβούλιο απορρίπτονταν.

Τελικά, είπαν στις εβραϊκές οικογένειες ότι μπορούσαν να επανεγκατασταθούν μακριά για να αποφύγουν τη βία και οι πατεράδες κλήθηκαν σε μια συνάντηση, με το πρόσχημα της συζήτησης για μια καλύτερη ζωή για αυτούς.

Αντίθετα, στάλθηκαν σε στρατόπεδα εργασίας. «Μας κάλεσαν να αποχαιρετήσουμε τον πατέρα μου και τον είδα να ξυλοκοπείται και να επιβιβάζεται σε ένα φορτηγό, μαζί με άλλους Εβραίους. Δεν τον είδα ποτέ ξανά. Μια ντόπια χριστιανή που του πήγε ένα καλάθι με φαγητό μας είπε ότι ήταν αγνώριστος, ήταν τόσο βάναυσοι μαζί του. Πιθανότατα από ξυλοδαρμό, πείνα, σωματική κακοποίηση».

Η Σούζαν Πόλακ ήταν μόλις 13 όταν έφτασε στο Άουσβιτς / Φωτογραφία: Susan Pollack

Λίγο αργότερα, είπαν στη 13χρονη τότε Σούζαν, στη μητέρα της και τον 15χρονο αδερφό της, να ετοιμάσουν τις βαλίτσες τους.

Μεταφέρθηκαν σε ένα γκέτο στο Vác και στη συνέχεια σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης – όπου κοιμήθηκαν σε εξωτερικούς χώρους – πριν από ένα άλλο ταξίδι με το τρένο.

Η μεταφορά στο Άουσβιτς και η εξέταση από τον «άγγελο του θανάτου»

Δεν είχαν ιδέα ότι τους έστελναν στο Άουσβιτς – και δεν θα ήξεραν τι σήμαινε αν είχαν. «Μια άλλη κοπέλα μου είπε “τη μητέρα σου την πήγαν στους θαλάμους αερίων”. Δεν ήξερα τι σήμαινε αυτό».

«Ήμασταν στριμωγμένοι σε ένα τρένο με βοοειδή – κυρίως γυναίκες, μωρά και παιδιά. Θυμάμαι ότι υπήρχαν δύο κουβάδες, ένας για τουαλέτα και ένας για πόσιμο νερό. Ασφυκτιούσαμε, οι κουβάδες χύθηκαν, πολλοί δεν κατάφεραν να γλιτώσουν από το ταξίδι, ειδικά μικρά παιδιά και μωρά. Όταν άνοιξαν οι πόρτες, ήμασταν χαρούμενοι, πήραμε επιτέλους λίγο καθαρό αέρα. Μετά μας χτύπησε η πραγματικότητα. Ήταν απερίγραπτο».

«Ήμασταν μουδιασμένοι και ξαφνικά οι άνθρωποι φώναζαν “φύγετε, φύγετε”. Δεν είχαμε ιδέα πού βρισκόμασταν. Ήμασταν απολύτως τρομοκρατημένοι. Μια Ουγγαρέζα μου ψιθύρισε “μην πεις ότι είσαι μικρότερη από 15”. Απλώς έγνεψα καταφατικά, οπότε όταν ήρθαν οι Γερμανοί, είπα ότι ήμουν 15. Υποθέτω ότι αυτό με έσωσε, ότι με θεωρούσαν χρήσιμο για λίγη δουλειά ως σκλάβα».

Δυστυχώς η μητέρα της Σούζαν δεν ήταν τόσο τυχερή. Η ίδια η 91χρονη είπε χαρακτηριστικά: «Η μαμά μου ήταν στα 40 της, αλλά πολύ φθαρμένη, μικροκαμωμένη και έδειχνε μεγαλύτερη. Την απομάκρυναν από κοντά μας και τον αδερφό μου τον πήγαν με μια ομάδα αγοριών. Με πήγαν σε έναν στρατώνα, μια μεγάλη ξύλινη παράγκα με τρία επίπεδα μέσα. Οι ουγγρόφωνες κοπέλες μας πλησίασαν και ρώτησαν “τι συνέβη στη μαμά σου;” είπα “την πήραν” και είπαν “ωχ την πήραν στους θαλάμους αερίων”».

Η Σούζαν Πόλακ (αριστερά καθιστή) την Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος 2020 στο Λονδίνο μαζί με άλλους επιζήσαντες / Φωτογραφία: Getty Images

«Δεν κατάλαβα τι σήμαινε αυτό. Το κορίτσι αυτό μου έλεγε ότι και η μητέρα της είχε θανατωθεί με αέρια. Αυτό το στρατόπεδο ήταν το μέρος του Διαβόλου».

«Ο αδερφός μου αναγκάστηκε να μετακινήσει πτώματα στο Άουσβιτς – πάντα φοβόταν μήπως συναντήσει ένα πτώμα από την οικογένειά μας». Ο Laci αναγκάστηκε να εργαστεί στο Sonderkommando, μεταφέροντας σώματα από τους θαλάμους αερίων στους φούρνους.

Επανασυνδέθηκαν χρόνια αργότερα, οι μοναδικοί επιζώντες από την οικογένειά τους. «Το μόνο πράγμα που είπε ο αδερφός μου, ήταν ότι πάντα φοβόταν μήπως συναντήσει ένα πτώμα από την οικογένειά μας. Δεν ήξερα τι να πω. Επηρεάστηκε πολύ άσχημα για όλη του τη ζωή», θυμάται η Σούζαν. Ο Laci πέθανε το 1995.

Η Σούζαν έζησε στο Άουσβιτς για περίπου τρεις μήνες. «Δεν είδα τίποτα από το στρατόπεδο, δεν μας επέτρεπαν να περπατήσουμε. Πεθαίναμε από την πείνα, αυτό ήταν το μόνο που είχα στο μυαλό μου. Δεν υπήρχε φαγητό, απλώς λίγη σούπα το πρωί. Η ασιτία, μέρα με τη μέρα, κατέστρεφε τα σώματά μας. Εμάς τα κορίτσια μας εξέτασε κάποιος που λέγεται Δόκτωρ Γιόζεφ Μένγκελε, εντελώς γυμνά, ήμασταν μικρά κοριτσάκια. Μας επιθεωρούσαν τακτικά και αν έβλεπαν ότι χάνεις βάρος γρήγορα, πήγαινες κατευθείαν στους θαλάμους αερίων, ήσουν ακατάλληλη πια για δουλειά, άχρηστη. Σε μία περίπτωση, επιλέχθηκα. Αλλά δεν ήταν για τους θαλάμους αερίων, ήταν για δουλειές σκλάβων».

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς όπου οι Ναζί διέπρατταν τις φρικαλεότητες τους / Φωτογραφία: ΑΡ

Η Σούζαν στάλθηκε στο Γκούμπεν της Γερμανίας για να εργαστεί σε ένα εργοστάσιο εξοπλισμών, δοκιμάζοντας εξοπλισμό. Λέει ότι οι συνθήκες ήταν πιο ευνοϊκές εκεί, μέχρι που οι Ναζί συνειδητοποίησαν ότι έχαναν τον πόλεμο και παρέσυραν τους αιχμαλώτους τους στο Μπέργκεν-Μπέλσεν.

Η ζωή της Σούζαν μετά

Μετά την απελευθέρωση του Μπέργκεν-Μπέλσεν, η Σούζαν μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της Σουηδίας – για να λάβει θεραπεία για φυματίωση, τύφο και σοβαρό υποσιτισμό.

Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στον Καναδά, όπου συνάντησε τον σύζυγό της Αβραάμ, έναν άλλο επιζώντα, πριν μετακομίσει στο Λονδίνο το 1963. Το ζευγάρι ήταν παντρεμένο για 60 χρόνια και απέκτησε μαζί τρία παιδιά και έξι εγγόνια. Ο Αβραάμ – τον οποίο η Σούζαν περιγράφει ως «έναν υπέροχο άνθρωπο, πολύ εργατικό, έμπιστο και καλό, ευγενικό άνθρωπο», πέθανε το 2015.

Η Σούζαν με τον σύζυγό της, Αβραάμ Πόλακ / Φωτογραφία: Susan Pollack

Εν τω μεταξύ, η Σούζαν εξακολουθεί να ταξιδεύει στα σχολεία με το Εκπαιδευτικό Τράστ του Ολοκαυτώματος, λέγοντας την ιστορία της. Η ίδια λέει: «Ποτέ δεν το ξεπέρασα εντελώς, ελάχιστοι από εμάς το ξεπέρασαν μετά τις βάρβαρες συνθήκες που είχαμε δει και ζήσει. Δεν σε αφήνει ποτέ, η ανάμνηση μένει για πάντα. Δεν παίζει ρόλο που είναι πριν από 80 χρόνια, νιώθω σαν να ήταν χθες».

«Δεν είναι εύκολο για μένα να μιλήσω για αυτό, αλλά το κάνω για να προειδοποιήσω τους ανθρώπους, “φτάνει ο αντισημιτισμός, να ξέρετε σε τι μπορεί να οδηγήσει”. Δεν σκοτώνει μόνο τους Εβραίους, σκότωσε πολλούς άλλους.

«Το να πω την ιστορία μου είναι η θεραπεία μου. Ο αντισημιτισμός πρέπει να νικηθεί με κάθε κόστος, γιατί καταβροχθίζει όχι μόνο τα θύματα, αλλά ολόκληρο τον πολιτισμό».

Πηγή: iefimerida.gr